عدالتخانه؛ از نهضت دینی به سوی نظام سیاسی
58 بازدید
محل نشر:
تاریخ در آیینه پژوهش » پاییز 1386 - شماره 15 (40 صفحه - از 153 تا 192)
نقش:
نویسنده
وضعیت چاپ :
چاپ شده
نحوه تهیه :
فردی
زبان :
فارسی
پیش از نهضت و نظام مشروطه، نهضتى به نام نهضت عدالتخانه شکل گرفت که بر کیفیت تکوین مشروطیت ایران تأثیر جدى نهاد. البته الگوى عدالتخانه ـ چنانکه باید و شاید ـ نتوانست به نظامى تمام عیار تبدیل شود. این نهضتِ دینى بیانکننده خواستههاى دینى ـ سیاسى ایرانیان در دوران جدیدى بود که استبداد استعمارمدار بیداد مىکرد، اما در میانه راه، محتواى این نهضت تغییر یافت. در این میان، مفهوم عدالتخانه نیز دستخوش نزاعهاى مختلفى شد که معناى آن در میان الگوهاى قضایى، پارلمانى غربى، مجلس نمایندگانِ طبیعىِ اصناف و گروههاى مردم سرگردان شد و هر گروه و هر جریانى تلاش مىکرد معنایى بر اساس تمایلها و دیدگاههاى خود به آن بدهد. از این رو، سرانجام ظرفیت بومى این مفهوم چندان پذیراى الگوهاى غربى نشد و مفهوم مشروطه جایگزین آن شد و مانع از تبدیل نهضت عدالتخواهى به نظام عدالتخانه شد.
واژگان کلیدى: عدالتخانه، مشروطه، تحول معنایى، نزاع معنایى، مجلس و الگوى بومى.